Ontmoet Janneke Lippus

“Belangrijker zijn dan je eigen shine”

Janneke Lippus is theatermaker, woont in IJsselstein en is sinds haar jeugd actief bij Stichting Kwibus. Aanvankelijk als speler, later ook als regisseur en bestuurslid. Haar liefde voor theater begint rond haar tiende jaar, als ze meedoet aan het eerste kinderstuk van Kwibus. Sindsdien is ze vrijwel altijd als vrijwilliger trouw gebleven aan dit theatergezelschap.

“Op mijn 23e regisseerde ik mijn eerste stuk en inmiddels heb ik meerdere producties op mijn naam staan, waaronder Festen in 2024. Hoewel ik auditie deed voor de toneelschool, voelde ik me daar niet op mijn plek. Ik koos bewust voor een andere richting: het onderwijs. Daar kon ik kinderen stimuleren in hun creativiteit. Voor mij werkt kunst het best zonder commerciële- of financiële druk. Dan blijven het plezier, de vrijheid en de creativiteit stromen. Dat is waar het voor mij om draait.”

Kunst is voor iedereen

“Voor mij zijn kunst en cultuur een basisbehoefte, net zo vanzelfsprekend als ademen. Het is de manier waarop mensen zich uitdrukken, nog vóór ze leren praten, schrijven of lopen. Ik geloof dat kunst niet iets elitairs of afstandelijks is – het is juist iets van ons allemaal. Expressie, creativiteit, muziek, dans, tekenen: het zit in de mens. Kunst helpt ons om onszelf én elkaar beter te begrijpen.

Het schept verbinding, begrip en verdieping. Daarom moet kunst toegankelijk zijn, zonder drempels of oordelen over wat ‘echte’ kunst is. Of je nu professioneel bezig bent of als amateur – het maakt niet uit. Meer dan de helft van de Nederlanders doet iets creatiefs, en dat is prachtig. Kunst is niet voor een select gezelschap, het is voor iedereen. Dat is ook mijn overtuiging binnen alles wat ik doe bij Kwibus.”

Plezier en expressie

“Mijn liefde voor kunst en cultuur is me met de paplepel ingegoten. Mijn vader is zijn hele leven al actief in de muziek, als dirigent van religieuze koren en als maker van eigen liedjes en teksten. Op dit moment leidt hij een seniorenkoor. Mijn moeder was leerkracht en is nog steeds groot liefhebber van theater. Vanaf jonge leeftijd namen ze me mee naar voorstellingen, poppentheater en kleine producties, vaak in Utrecht. Cultuur hoorde gewoon bij onze opvoeding.

Hoewel we geen van allen professioneel in de sector werken, zit creativiteit in onze familie. Mijn broer maakt muziek en mijn partner werkt in conceptontwikkeling, waar ook veel creativiteit en verbeeldingskracht bij komt kijken. Zo vormt kunst – in allerlei vormen, van muziek en theater tot presentatie en decorontwerp – al mijn hele leven een rode draad. Het gaat ons niet om status of erkenning, maar om plezier, expressie en het delen van verhalen. Dat vind ik het meest waardevolle aan cultuur.”

Authenticiteit

“Ik raak geïnspireerd door makers die hun kunst centraal stellen en niet zichzelf. Kunst moet wat mij betreft vooral bij het publiek landen, ik hoef niet uit te leggen wat iets betekent. Iedereen mag er zijn eigen verhaal van maken. Banksy vind ik daar een goed voorbeeld van, zijn werk spreekt, zonder dat we weten wie hij is. Ik houd van mensen die puur en authentiek zijn, zoals zangeres Anouk of actrices als Emma Thompson. Wat je ziet, is wat je krijgt. Dat raakt me.

Ik bewonder Britse acteurs vanwege hun vakmanschap en toewijding. Regisseurs zoals Halina Reijn en Thomas Vinterberg inspireren me ook, net als films, fotografie en verhalen uit het echte leven. Inspiratie zit vaak in de mensen om me heen, in wat ze meemaken. Uiteindelijk gaat het mij om echtheid en kwetsbaarheid: dát maakt kunst voor mij krachtig en betekenisvol.”

Meer inclusiviteit

“Als cultuurmaker in IJsselstein voel ik me sterk verbonden met de stad en haar mensen. Samenwerking staat centraal in alles wat we doen: met de bibliotheek, winkeliers, scholen en buurtorganisaties zoeken we steeds de verbinding. Dat is voor mij persoonlijk ook heel belangrijk, kunst moet midden in de samenleving staan. Binnen Kwibus streven we ernaar om iedereen een eerlijke kans te geven, ongeacht achtergrond of ervaring. Niet je cv telt, maar wie je bent en wat je brengt.

IJsselstein is een stad met veel culturele initiatieven, en ik ervaar dat mensen ons goed weten te vinden. Toch is er nog een uitdaging: de culturele gemeenschap kan inclusiever. We willen ook bi-culturele verhalen en makers meer ruimte geven. Daar ligt een kans. Uiteindelijk draait het voor mij om toegankelijkheid, verbinding en de overtuiging dat cultuur van én voor iedereen moet zijn.”

Het mag schuren

“Ik ben trots op Festen, het eerste toneelstuk dat ik zelf heb geregisseerd. Het was een gewaagde keuze, maar het raakte de kern: eerlijk durven zijn, het ongemakkelijke benoemen. Het stuk ging over misbruik, maar voor mij stond het symbool voor iets groters: durven zien wat er écht speelt. Het publiek was geraakt, jong en oud, soms zelfs tot tranen toe. Ik wil dat mijn stukken schuren – dat mensen na afloop iets voelen, iets meenemen, zich afvragen: hoe zou ik hiermee omgaan?

Ook de spelers zijn buiten hun comfortzone gegaan, wat prachtige, eerlijke rollen opleverde. Dat is voor mij de kracht van cultuur: verbinden, spiegelen, confronteren. Geen hoogdravend theater, maar echt, vanuit het hart. En het mooie? Juist ook mensen van wie je het niet verwachtte, deden mee of kwamen kijken. Dát is waarom ik dit doe.”

Belangrijker zijn dan je eigen shine

“Ik maak anderen enthousiast voor cultuur door het vooral dichtbij en persoonlijk te houden. Ik geloof dat cultuur overal is: in een boek, een taal, een voorstelling. Daarom nodig ik mensen uit: kom eens kijken, ervaar het zelf. Vaak zit er wel iets tussen dat aanspreekt, de kleding, het verhaal, of gewoon iemand die je kent. Het is laagdrempelig, en soms helpen we zelfs financieel mee, bijvoorbeeld via buurtgezinnen of gratis workshops.

Cultuur is voor iedereen. Voor mij draait het om samen iets maken, niet om de hoofdrol, maar om het collectief. Amateurkunst zie ik als tijdelijke communities, waar mensen zich verbinden rond een gezamenlijk doel. Die verbondenheid is wat mij drijft. Ik strijd tegen ego’s op het podium; het verhaal en de groep zijn belangrijker dan je eigen shine. Dat is wat cultuur voor mij betekent: samen creëren, samen beleven.”

Je veilig voelen

“De grootste uitdaging in mijn theaterwerk is het bewaken van het collectieve doel. We maken samen iets, en ik wil dat iedereen voelt: dit doen we met elkaar. Dat klinkt misschien zweverig, maar het gaat mij juist om iets heel concreets: samenhang, samenwerking en verantwoordelijkheid. Veiligheid is daarbij essentieel. Mensen moeten zich veilig voelen om zich kwetsbaar op te stellen en echt bij te dragen. Daarvoor zijn heldere afspraken nodig, en die moeten we samen naleven.

Dat klinkt simpel, maar in de praktijk is het soms lastig, omdat we met vrijwilligers werken. Je kunt niet zomaar eisen stellen zoals in een betaalde baan. Het is steeds zoeken naar de balans: hoeveel kun je vragen, zonder mensen te overvragen? Tegelijkertijd wil je dat mensen hun verantwoordelijkheid nemen. Want als je je aanmeldt, dan hoor je erbij, en dat schept een vorm van commitment.”

Samen kom je verder

“Gemeenschappelijkheid zit verweven in alles wat ik doe. Al vanaf het begin was dat de kern van Kwibus: samen iets opbouwen, met elkaar. We werken intensief samen met andere culturele initiatieven in IJsselstein: Harmonie Amicitia, de bibliotheek, winkeliers, het Fulcotheater en natuurlijk met theatergroep De Schakel. Niet omdat het moet, maar omdat het werkt. Die samenwerkingen zijn ontstaan vanuit oprechte betrokkenheid, niet omdat er subsidie te halen valt. We zien elkaar niet als concurrenten, maar als theatervrienden: ieder met z’n eigen kleur, en juist daardoor versterken we elkaar.

Piet de Bruin, oprichter van Kwibus, heeft daarin veel betekend. Zijn inzet maakte het zelfs mogelijk dat we nu een vaste plek hebben, na jaren van zwerven. Dat erfgoed houden we hoog. We hebben de samenwerking nooit nodig gehad om te kunnen bestaan, maar we omarmen het wel, omdat je samen verder komt. Dat voel ik elke dag opnieuw.”

Je gezien voelen

“Ik geloof dat mensen groeien als ze doen waar ze goed in zijn, maar ook als ze durven risico’s te nemen. Daarom creëer ik een veilige omgeving waarin spelers zich gezien en gesteund voelen. Niet via audities, maar door spelavonden. Ik werk met mensen, niet met ‘talenten’, want iedereen draagt op zijn eigen manier bij. Eerlijkheid, feedback en goede omgangsvormen vind ik belangrijk. Door samen te spiegelen en te zoeken naar betekenis en intentie, ontstaat ruimte om te leren. Fouten maken hoort erbij; dat is de leerkuil, en daar leer je juist van. Dat geldt voor kinderen én volwassenen. Theater helpt je emoties begrijpen, inlevingsvermogen ontwikkelen en jezelf ontdekken. Ik wil mensen helpen groeien. Door ze serieus te nemen, ze uit te dagen en ze te laten voelen: jij mag er zijn, precies zoals je bent.”